01-04-2020, Saat: 16:29
mendub.com İrâde-i cüz'iyye: Cenâb-ı Hakk'ın kuluna verdiği mahdut bir salahiyet ve tercih hakkıdır. Fakat ehemmiyeti pek büyüktür. Zira insan, iradesini hayra sarf ederse Mevla hayrı, şerre sarf ederse, şerri yaratır. Bu itibarla insan, cenneti de, cehennemi de bu irade ile kazanır. Evet, Hâlik (Yaratıcı) Cenâb-ı Hakk dilemezse o yaratmazsa hiçbir şey olmaz. Şu kadar ki, kul kâsib, yani isteyip çalışan; Mevla ise Hâlik, yani yaratandır.
İnsana verilen irâde-i cüz'iyye otomobilin direksiyonu gibidir. İnsan direksiyonu ne tarafa çevirirse otomobil o tarafa gider. Bu sebeple, isyan içinde olan bir kimse, "Ben ne yapayım, Allâh böyle dilemiş, böyle yaratmış" deyip mes'uliyetten kurtulamaz. Evet, Allâh dilemiştir ama kulun iradesi ve çalışması buyolda olduğu için dilemiştir. Zaten kulda, böyle bir irâde-i cüz'iyye, yani tercih hakkı olmasaydı, Cenâb-ı Hakk kuluna imtihan fırsatı vermemiş, onu hayra ve şerre zorlamış olurdu. Halbuki Cenâb-ı Hakk kuluna zorla bir günahı işletip, sonra da cezalandırmaktan münezzehtir.
mendub.com Bazı kimseler, "Ezelde bazılarının ruhu secde etmiş, bazılarının etmemiş; işte ezelde ruhu secde etmeyenler kafir gider." derler. Asla böyle bir şey yoktur. Bu iddia insanın itikadını kökünden sarsar. Ezel, itiraz yeri değildir. Orada isteyerek veya istemeyerek herkes secde etti. Cenâb-ı Hakk, ruhları imtihana çekerek, "Elestü birabbiküm (Ben sizin Rabbiniz değil miyim?)" diye sorduğunda bütün ruhlar istisnasız olarak "Bela (Evet Rabbimizsin Ya Rabbi)" diye ahid verdiler.
Bazı kimseler de "Sen ne yaparsan yap, Allâh dilediğine hidayeti, dilediğine dalaleti halkeder." diyorlar. Bu düşünce de asla doğru değildir. Bu husustaki ayet-i kerimeyi çokları yanlış tefsir ve izah ediyor. Süleyman Hilmi Tunahan Efendi Hazretleri bu husustaki ayet-i kerimeyi; "Allâh, hidayeti isteyip hidayeti dileyenlere hidayeti; dalaleti isteyip dalaleti dileyenlere de dalaleti halkeder." diye tefsir ve izah etmişlerdir.
"Ezelde Ahmed cennetlik, Mehmed cehennemlik diye zat ve şahıs üzerine bir hüküm yoktur. Ancak elbiseler biçilmiş; (İman elbisesi, itaat elbisesi, nur elbisesi) şu elbiseleri giyenler cennetliktir denilmiş; ayrıca küfür, isyan, zulmet elbiseleri biçilmiş, bunları giyenler de cehennemliktir denilmiştir. Kul, irâde-i cüz'iyyesiyle bu elbiseleri seçmekte tamamen serbest bırakılmıştır. Binaenaleyh, insan irâde-i cüz'iyyesiyle bunlardan hangisini seçer ve giyerse oraya gider."
Ehli- sünnet mezhebinde hayır ve şerden her ne var ise gerek mahlukatının işledikleri gerek diğer yaratılan şeyler tamamı Allâh'dandır. Yani onun bilmesi, dilemesi ve takdiri iledir.
Nitekim Allâhü Teâlâ -mealen- mendub.com "Haberiniz olsun ki biz her şeyi bir kaderle yaratmışızdır (Kamer suresi, ayet 49)" ve "Halbuki sizi ve yaptıklarınızı Allâh yarattı." (Saafat suresi, ayet 96) buyurmuştur.
"Kul kendi fiillerinin yaratıcısıdır 'yahit' onun hiçbir hareketinde dilemesi yoktur, o cemad (cansız) gibidir." demek batıldır.
Ehl-i sünnetin itikadında hak olan şudur:
kulun işlediği fiillerinde irade-i cüz'iyyesi ve ihtiyarı vardır. Yani Allâhü Teâlâ kulda bir şeyi işlemek ve terk etmek taraflarını tercih edecek kudret ve irade yaratmıştır. Kul iradesini bir tarafa kullanır ve o tarafı kasd etmesinden ibaret olan irade-i cüz'iyyesini kullanmasından sonra Allâhü Teâlâ diler ise onu kudreti ile yaratır.
Kulun işlediği fiil, Allâh'ın rızasına uygun ise ibadet ve itaat sayılır ve kul sevab kazanır.
Eğer kulun işlediği fiil, Allâh'ın rızasına muhalif, aykırı ise masiyyet ve günah sayılır ve kul azaba layık olur.
Her müslüman akşam ve sabah tevbe ve istiğfara devam etmelidir.
İnsana verilen irâde-i cüz'iyye otomobilin direksiyonu gibidir. İnsan direksiyonu ne tarafa çevirirse otomobil o tarafa gider. Bu sebeple, isyan içinde olan bir kimse, "Ben ne yapayım, Allâh böyle dilemiş, böyle yaratmış" deyip mes'uliyetten kurtulamaz. Evet, Allâh dilemiştir ama kulun iradesi ve çalışması buyolda olduğu için dilemiştir. Zaten kulda, böyle bir irâde-i cüz'iyye, yani tercih hakkı olmasaydı, Cenâb-ı Hakk kuluna imtihan fırsatı vermemiş, onu hayra ve şerre zorlamış olurdu. Halbuki Cenâb-ı Hakk kuluna zorla bir günahı işletip, sonra da cezalandırmaktan münezzehtir.
mendub.com Bazı kimseler, "Ezelde bazılarının ruhu secde etmiş, bazılarının etmemiş; işte ezelde ruhu secde etmeyenler kafir gider." derler. Asla böyle bir şey yoktur. Bu iddia insanın itikadını kökünden sarsar. Ezel, itiraz yeri değildir. Orada isteyerek veya istemeyerek herkes secde etti. Cenâb-ı Hakk, ruhları imtihana çekerek, "Elestü birabbiküm (Ben sizin Rabbiniz değil miyim?)" diye sorduğunda bütün ruhlar istisnasız olarak "Bela (Evet Rabbimizsin Ya Rabbi)" diye ahid verdiler.
Bazı kimseler de "Sen ne yaparsan yap, Allâh dilediğine hidayeti, dilediğine dalaleti halkeder." diyorlar. Bu düşünce de asla doğru değildir. Bu husustaki ayet-i kerimeyi çokları yanlış tefsir ve izah ediyor. Süleyman Hilmi Tunahan Efendi Hazretleri bu husustaki ayet-i kerimeyi; "Allâh, hidayeti isteyip hidayeti dileyenlere hidayeti; dalaleti isteyip dalaleti dileyenlere de dalaleti halkeder." diye tefsir ve izah etmişlerdir.
"Ezelde Ahmed cennetlik, Mehmed cehennemlik diye zat ve şahıs üzerine bir hüküm yoktur. Ancak elbiseler biçilmiş; (İman elbisesi, itaat elbisesi, nur elbisesi) şu elbiseleri giyenler cennetliktir denilmiş; ayrıca küfür, isyan, zulmet elbiseleri biçilmiş, bunları giyenler de cehennemliktir denilmiştir. Kul, irâde-i cüz'iyyesiyle bu elbiseleri seçmekte tamamen serbest bırakılmıştır. Binaenaleyh, insan irâde-i cüz'iyyesiyle bunlardan hangisini seçer ve giyerse oraya gider."
Ehli- sünnet mezhebinde hayır ve şerden her ne var ise gerek mahlukatının işledikleri gerek diğer yaratılan şeyler tamamı Allâh'dandır. Yani onun bilmesi, dilemesi ve takdiri iledir.
Nitekim Allâhü Teâlâ -mealen- mendub.com "Haberiniz olsun ki biz her şeyi bir kaderle yaratmışızdır (Kamer suresi, ayet 49)" ve "Halbuki sizi ve yaptıklarınızı Allâh yarattı." (Saafat suresi, ayet 96) buyurmuştur.
"Kul kendi fiillerinin yaratıcısıdır 'yahit' onun hiçbir hareketinde dilemesi yoktur, o cemad (cansız) gibidir." demek batıldır.
Ehl-i sünnetin itikadında hak olan şudur:
kulun işlediği fiillerinde irade-i cüz'iyyesi ve ihtiyarı vardır. Yani Allâhü Teâlâ kulda bir şeyi işlemek ve terk etmek taraflarını tercih edecek kudret ve irade yaratmıştır. Kul iradesini bir tarafa kullanır ve o tarafı kasd etmesinden ibaret olan irade-i cüz'iyyesini kullanmasından sonra Allâhü Teâlâ diler ise onu kudreti ile yaratır.
Kulun işlediği fiil, Allâh'ın rızasına uygun ise ibadet ve itaat sayılır ve kul sevab kazanır.
Eğer kulun işlediği fiil, Allâh'ın rızasına muhalif, aykırı ise masiyyet ve günah sayılır ve kul azaba layık olur.
Her müslüman akşam ve sabah tevbe ve istiğfara devam etmelidir.
