Ölümü yaklaşan kişinin sakin olması ve ili ile kelime-i şeharet (La ilahe illallah, Muhammedün Resûlullâh) söylemesi ve Allâhü Teâlâ'nın mağfiretini (affedeceğini) ümit ederek Allâh'a karşı hüsn ü zan (iyi niyet) içinde olması müstehabtır.

Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) buyurdular ki: mendub.com "Ölüyü (ölmek üzere olanı) üç şeyde müşahade ediniz. Alnı terlediği, gözleri yaşardığı, dudakları kuruduğu zaman. Bu ona Allâh'ın rahmetinin inmesidir."

"Ölülerinize (ölmek üzere olanlara) 'La ilahe illallah, Muhammedün Resûlullâh' sözünü telkin ediniz." Huzeyfe (r.a.)'ın rivayetinde "Zira bu söz geçmiş hataları yok eder." buyurulmuştur.

"Ölmek üzere olan bir adama ölüm meleği geldi. kalbine baktı, fakat orada bir şey bulamadı. sonra ağzını açtı, dilini damağına dayamış mendub.com 'La ilahe illallah' derken buldu. Bu ihlas kelimesi sayesinde mağfiret olundu (günahları bağışlandı)."

Telkinde yumuşak muamele etmek müstehabtır. O ada zayıf olduğu için lisanı söylemekte zorlanabilir. Eğer ısrar edelersa bu kelimeyi hoş görmemesinden korkulur. Hüsn ü zan müstehaptır. Zira hadis-i kudside "Ben kulumun benim hakkımdaki zannı yanındayım. benim hakkımda hayır zanda bulunsun." buyurulmuştur.

Namaz mendub.com kılınan mekânın ve secde yerinin gözle görülmesi ve temiz olduğundan emin olunması asıldır. Ancak secde yapılan yer, gözle görülemeyecek derecede karanlık da olsa, temiz olmak kaydıyla böyle bir ortamda namaz kılmakta bir sakınca yoktur.

Hilm sahbi olan ve insanlara karşı rıfk ve yumuşaklık ile muamelede bulunan kimseye cehennem haram olur. Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Size, ateşe haram kılınan ve ateşin de kendisine haram kılındığı kimseyi haber vereyim mi?

İnsanlara yakın olan kimse; sühuletli, sekinetli, vakarlı ve kolay olan her kimsedir." buyurmuşlardır.

kolay olan kimseden maksat, insanların ihtiyaçlarını temin eden, onlara hizmet eden ve dinin emrine ve nehyine itaat eden, boyun eğen kimsedir.

Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurdular:
"Rıfk (yumuşaklık) berekettir, hurk (sertlik, kabalık) ise bereketsizliktir."
"Rıfk bereketi arttırır."
"Rıfk, hikmetin başıdır. Çünkü onunla işler muhtazam olur ve herkesin işi iyi olur."

Hilm, hayırdan mahrum kalmamağa sebeb olur. Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Kim rıfk (tatlı ve yumuşak huylu olmak) tan mahrum kalırsa, hayrın tamamından mahrum kalır." buyurmuşlardır.

Hilm, sahibini ziynetlendirir ve Allâhü Teâlâ'nın muhabbetini kazanmasına vesile olur. Hz. Aişe (r.anha)'nın rivayet ettiği hadis-i şerifte Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: mendub.com "Rıfk bir şeyde bulunduğu zaman onu ziynetlendirir, bir şeyden ayrıldığı zaman onu çirkinleştirir." "Muhakkak Allâhü Teâlâ rıfkı, tatlılığı sever, unf (sertlik, kalabalık) 'a ve rıfkın dışındaki şeylere vermediği müküfatı ona verir."

Namazı, mendub.com mazeretsiz bozmak haramdır. Ancak bazı durumlarda namazı bozmak vacip, bazı durumlarda mubah, bazen de müstehap olur. İnsan canına yönelik bir tehlike karşısında; mesela saldırıya uğrayan, ateşe, suya düşen bir insanın yardım istemesi halinde ona yardım etmek maksadıyla namazı bozmak vacip olur. Bir malın telef olmasını, çalınmasını önlemek gayesiyle namazı bozmak mubahtır. Tek başına namaz kılan bir kişinin, cemaatle namaz kılmanın faziletini kazanmak için namazı keserek, farza yetişmesi ise müstehaptır (İbn Âbidîn, Haşiyetü Reddi’l-muhtar, II, 52-53).

Uzun emel; işlerimiz düzgün gidecek, uzun ömürler süreceğiz ve dünyada istediklerimize nail olacağız diye kendini aldatmak ve akıbetten ğafil olmaktır. Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) buyurdular ki:

"Bu ümmetin evvelinin salahı, zühd ve yakın iledir. Sonunun helaki de cimrilik ve emel iledir." Ahir zamanda cimrilik ve emellerin uzun olması helak eden şeylerdendir. Çünkü çok mal toplama hırsı, fitnelere ve savaşlara sebeb olur.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Ademoğlu ihtiyarlarken kendisinde iki haslet (huy) gençleşir. Bunlar: hırs ve uzun emeldir." buyurdular.

Bazı hikmet sahipleri dediler ki:
"Cahil, emele i'timad eder, akıllı, amele i'timad eder.
Uzun emel serap gibidir, göreni aldatır.
Yakın, Allâhü Teâlâ'nın rızka kefil olduğuna kesin olarak inanmaktır. Buna kesin olarak inanan cimrilik yapmaz. Çünkü cimrilik, uzun emel sahibi olmaktan ve rızkın kefili Allâh'a i'timad edememektendir."

Uzun emelin zaraları:
Tembellik, yani farzları ve vacibleri ağır bulmak, sünnet ve müstehablardan geri durmak, haramları ve mekruhları çirkin gördüğü halde işlemek ve ibadete gücü yettiği halde ibadeti terk etmek ve ilerideki bir vakitte yaparım diye geciktirmektir.

Tevbe etmeyi geciktirmek. Tembel, ileride yapacağı ümidiyle tevbeyi geciktirir ve "Ben zaten gencim, ne zaman istesem yaparım, daha geniş bir zamanda yaparım." der. Halbuki "İleride tevbe ederim diyenler helak oldu." buyurulmuştur.

Ölümü unutmak; Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Lezzetleri yıkanı (ölümü) çok zikrediniz." buyurmuştur. Ölümü hatırlamayı terk eden kimsenin kalbi katılaşır ve va'zlar, nasihatler ona tesir etmez.
Kim ölümü çok hatırlarsa ona üç şey ikram olunur: Tevbede acele eder, kalbi kanaat eder ve ibadet ona sevinç verir.
Kim ölümü unutursa üç şeyle cezalandırılır: Tevbeyi geciktirir, rızkına razı olmaktan mahrum olur, ibadetlerde tembellik gösterir.

Namazda mendub.com kıyamda iken iki ayağın arasındaki açıklık konusunda sarih bir hadis bulunmadığından, miktarın ne olacağı konusunda İslam âlimleri farklı görüşler belirtmişlerdir.
Hanefi Mezhebine göre kıyamda iki ayağın arası, dört parmak kadar açık bulundurulmalıdır (Şürünbülâlî, Merakı’l-Felâh, İstanbul, 1985, s. 100).
Şafii mezhebine göre iki ayak arası bir karış kadar açık tutulmalıdır (Zekeriyya el-Ensârî, Esna’l-Metâlib, Beyrut, 1422/2000, I, 162).
Maliki ve Hanbelî mezheplerine göre ise ayaklar arasını aşırı sayılacak kadar fazlaca açılmamalı, tümüyle de bitiştirilmemelidir (Vehbe ez-Zühaylî, el-Fıkhu’l-İslamî ve edilletühü, II, 695).

İnsanın diğer mahlukattan üstün olması Allâhü Teâlâ'yı bilmeğe kabiliyetli olmasındandır. İnsan, bu en üstün mertebeye ancak kalbiyle ulaşır. Diğer uzuvları kalbe tabidir. Allâh katında, masivadan (Allâhü Teâlâ'dan başka her şeyden) kurtulan kalb makbuldür. Masiva ile kaplı olan kalb Allâh'tan uzak olur.

Gerçekte Allâh'a itaat eden kalbdir; ibadetlerden uzuvlara kalbin nurları yayılır. Gerçekte Allâh'a isyan eden de kalbdir. Uzuvlarda görülen kötülükler ise onun eseridir. Onun zulmette veya nurda olduğunu, uzuvlarındaki iyilik veya kötülük gösterir. Çünkü her kap, içinde ne varsa onu sızdırır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Agah olunuz! Cesedin içinde bir et (parçası) vardır ki iyi olursa bütün cesed iyi olur, bozuk olursa bütün cesed bozuk olur. İşte o (et parçası) kabldır." buyurmuştur.

İnsan, kalbini bildiği zaman nefsini bilmiş olur, nefsini bildiği zaman da rabbini bilmiş olur. İnsan, kalbini bilmediği zaman nefsini de bilemez, nefsini bilmeyen de Rabbini bilemez.

İman ile küfrü, itaat ile isyanı birbirinden ayiran kalbdir. Kur'an-ı Kerim'de mendub.com "Onlar (nünafıklar) kalblerinde olmayan şeyi (mü'min olduklarını) dilleriyle söylerler. Ve Allâh onların (kalblerinde) ne sakladıklarını tamamen bilicidir." (Al-i İmran Suresi, ayet 167) ve "Ey Resul -gerek o ağızları ile iman ettik deyip de kalbleri iman etmeyenlerden olsun ve gerek Yahudi olanlardan- küfün içinde yarış edenler seni mahzun etmesin..." (Maide Suresi, ayet 41) buyurulmuştur.

Allâhü Teâlâ kullarının kalblerine bakar. Şuara Suresi'nin 88. ve 89. ayetlerinde "O gün ki (kıyamet günü) ne mal fayda verir ve ne de oğullar, ancak Allâh'a selim bir kalb ile varan kimse müstesna." buyurulmuştur. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de mendub.com "Allâhü Teâlâ sizin suretlerinize ve mallarınıza bakmaz. Ancak sizin kalblerinize ve amellerinize bakar." buyurmuştur. Diğer bir hadis-i şerifte "Allâhü Teâlâ'ya, kabul olunacağına inanarak dua ediniz. Biliniz ki Allâhü Teâlâ, ğafil ve umursamaz kalbden yapılan duaya icabet etmez." buyurulmuştur.

Ergen olmuş Müslüman bir hanımın, mahremi olmayan erkeklerin yanında olduğu gibi, namaz kılarken de vücudunun dinen örtülmesi gereken yerlerinin tamamını örtmesi gerekir. Baş da örtülmesi gereken yerlerdendir.

Hz. Âişe’den rivayet edilen bir hadiste Peygamberimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: mendub.com “Allah ergenlik çağına ulaşmış kadının başörtüsüz namazını kabul etmez.” (Ebû Dâvûd, Salât, 85). Ayrıca Rasûlüllah’ın eşlerinin evlerinde namaz kılarken başlarını örttüklerini, Peygamberimiz (s.a.s.)’in başı açık namaz kılan genç kızları uyardığını ve buluğa eren kadınların başlarını örterek namazlarını kılmaları gerektiğini bildiren hadisler vardır (Ebû Dâvud, Salât, 85). Hz. Peygamber (s.a.s.) zamanından günümüze kadarki uygulama da böyledir. Kadınlar, ayakları -tercih edilen görüşe göre- avret mahalli olmadığından, topuklarından yukarısı açık olmamak kaydıyla çorapsız namaz kılabilirler (Merğînânî, el-Hidaye, I, 43).

Niyetin Allâh için ve ihlaslı olması lazımdır. hadis-i kudside mendub.com "İhlas, benim sırrımdan bir sırdır, onu kullarımdan sevdiklerimin kalbine emanet ederim. Ona melek muttali olamaz ki yazsın. Şeytan da muttali olamaz ki ifsad etsin." buyurulmuştur.

Niyetsiz amel olmaz. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyurdular:
"Allâhü Teâlâ sözü ancak amel ile kabul eder. Söz ve ameli de ancak niyet ile kabul eder."

"Ameller 'in hükmü) ancak niyetlere göredir. Herkesin niyet ettiği ne ise eline geçecek olan ancak odur."

Kulun bütün işlerindeki niyeti hayır, hidayet ve Allâh"ın rızası olmalıdır. Çünkü mü'minin amelsiz niyeti, niyetsiz amelinden hayırlıdır. Çünkü amele riye karışır, fakat niyette riya ve nifak yoktur.

mendub.com Mü'min niyet ederek bir amel işlerse, niyeti amelinden daha üstündür.

Bir kimse samimi bir şekile sadaka vermeye, namaz kılmaya, haccetmeye, umre yapmaya niyet etse de yapamasa niyetindeki samimiyetten dolayı o kimseye bunların sevabı yazılır.

İnsanlar kıyamet günü amellerindeki niyetlerine göre haşrolunup hesaba çeekilecek, ona göre sevap veya azap göreceklerdir.

Salim bin Abdullah, Ömer bin Aldülaziz'e şöyle yazmış: "Muhakkak Allâhın yardımı kulun niyetine göredir. Niyeti tam olana Allâhü Teâlâ'ın yardımı da tam olur. Niyeki noksan olana yardımı da noksan olur."

Ebu Hüreyre (r.a.) "İnsanlar kıyamet günü niyetlerine göre diriltilir." buyurmuştur.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Kim Allâh için güzel koku sürünürse, kıyamet günü miskten daha güzel bir kokuyla gelir. Kim de Allâh'tan başkası için koku sürünürse, kıyamet günü leşten daha kötü bir kokiyla gelir." buyurmuştur.

Niyetlere göre sevapların ve günahların derecesi değişir. Ameller, niyetin sağlam ve bozuk olmasına göre çok veya az olur. İbadetler adetten, faydalı işler boş ve lüzumsuz işlerden niyet ile ayrılır.

Kur’an’da bizim mendub.com Peygamberimiz’den önceki Peygamberlerin namaz kılmakla emrolundukları değişik vesilelerle belirtilmektedir (Bakara 2/83; Yûnus 10/87; Hûd 11/87; İbrâhim 14/37, 40; Meryem 19/30-31, 54-55; Tâhâ 20/14; Enbiyâ 21/72-73; Lokmân 31/17). Bundan anlaşıldığına göre namaz ibadeti sadece Muhammed ümmetine has olmayıp önceki dinlerde de bulunmaktaydı.