Tevâzu sahibinin ahlakından bazıları şunlardır: İnsanlara eziyet veren şeyleri yoldan kaldırır, çocuklara selam verir, fakirlerin meclisinde oturur, büyüklere saygı gösterir, alimlere hürmet eder, zayıflara yardım eder. Hiçbir mü'mini fakirliğiden dolayı hakir görmez.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyurdular ki:

mendub.com "Kim merhamet ederek bir yetimin başına elini koyarsa, elinin değdiği her saç için o kimseye sevap vardır."

"Müslümanlar için en hayırlı ev, içinde kendisine iyilik yapılan bir yetimin bulunduğu evdir. Müslümenler için en şerli ev de, içinde kendisine kötülük yapılan bir yetimin bulunduğu evdir."

Ebu Ali er-Rudbari (r.h.) Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) "Zengin bir kimseye sırf zenginliği için tevazu gösteren kimsenin dininin üçte ikisi gidr." hadis-i şerifine şöyle izah buyurdu:
İnsan üç şeyi ile vardır. Kalbi, lisanı ve bedeni. Eğer lisanı ile bedeni ile zengine teazu gösterirse dininin üçte ikisi gider. lisan ve beden ile beraber kalbi ile oe tevazu gösterirse dininin tamamı gider.

Zulmüne mani olmak için zalime yardım eder. Kendisinden zulmü def etmek için de mazluma yardım eder. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) "İster zalim olsun, ister mazlum olsun, kardeşine yardım et." buyurunca ! Zalime nasıl yardım edebiliriz?! denildi. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de mendub.com 'Başkasına zulüm yapnmasına mani olmak suretiyle.' buyurdu.

Mütevâzı; arkadaşının hediyesini kabul eder ve o hediyeden mecliste bulunanlara ikram eder. Mümkünse daha kıymetli bir şeyi ona hediye eder.

Hastaları ziyaret eder, cenazeye katılır, musibete uğrayanlara taziyede bulunur.

Fıskından dolayı fasıklara buğzeder, fakat bedduâ ve lanet etmez. Fıskından vazgeçmesine temenni eder.

Zalime zulmünde yardım etmez. Şayet ederse ona zulmünde ortak olmuş olur.

Adak, kişinin ibadet niteliğindeki bir şeyi yapacağına dair mendub.com Allah’a söz vererek üzerine borç kılması anlamına geldiğinden, bu borçtan kurtulması için adağını yerine getirmesi gerekir. Belirlenerek adanan şey aynen yerine getirilmedikçe adak yükümlülüğü düşmez. Bundan dolayı kurban keseceğine dair adakta bulanan kişi, ancak kurban kesmek suretiyle adağını yerine getirmiş olur. Bu itibarla, adak kurbanını kesmek yerine, parasını fakirlere vermek ya da aynî yardımda bulunmakla bu adak yerine getirilmiş olmaz.

Sadaka-i cariye; mendub.com Yüce Allâh'ın rızasını kazanmak amacıyla karşılıksız olarak fakir ve muhtaçlara yardım etmek için, bir malı toplumun yararına bırakmaktır. Buna göre kişinin insanlar için olsun hayvanlar için olsun, doğa ve sosyal çevre için yaptığı her yatırım sadaka-i cariyedir. Kişi öldükten sonra da ona kesintisiz bir şekilde sevap kazandırmaya devam eder. Bir hadis-i şerifte: mendub.com "Ademoğlu öldüğü zaman amel degteri kapanır, üç kimse bundan müstesnadır kesintisiz sadaka (sadaka-i cariye) meydana getirenler, topluma yaralı bir ilim (talebe/eser) bırakanlar ve kendisine hayır dua eden hayırlı çocuk yetiştirenler." (Müslim, "Vasiye" 14; Tirmîzî, "Ahkâm", 36.)

Hadiste geçen sadakai cariye: yol, köprü, çeşme, mescid, yoksullar için aşevi, hastane ve okul gibi hayır yerlerini kapsamına alır. Yüce Mevlâmız; mendub.com "Sürekli kalan işler rabbinin katında hem mükâfat bakımından daha hayırlı hem de akibetçe daha iyidir." (Meryem, 19/76) buyurarak kullarını hayra teşvik etmektedir.

Bakara Suresinin, 273. ayetinin tefsiri:
mendub.com "Emir ve teşvik olunduğunuz infak ve sadakalar Allâh yolunda tutulmuş, din uğrunda ilme, cihada kendini vakfetmiş, yeryüzünde şuraya buraya gidemeyen yani Allâh yolunda meşguliyetinden dolayı nafakalarını kazanmaya gücü olmayan fakirler içindir. Hallerini bilmeyen -iffetlerini muhafaza için istemeye tenezzül etmeyip tahammül ettiklerinden- onları zengin zanneder. Sen onları nezahetlerinden, simalarından tanırsın. İnsanlardan istemezler. Hele, ısrar hiç etmezler."

Bu ayet-i kerime Ashab-ı Suffe hakkında nazil olmuştur. Ashab-ı Suffe dört yüz kişi kadar vardılar. medine'de -ne meskenleri ne de akrabaları- hiçbir şeyleri yoktu. Daima Kur'ân-ı Kerim öğrenirler, Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.)'in sohbetlerini dinleyerek istifade ederler, bütün vakitlerini, ilim ve ibadete ayırırlar, bir harb olursa giderlerdi. Bunlar Resûlullâh'ın medresesinin Allâh yoluna kendilerini vakfetmiş talebeleri idiler.

Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) bir gün Ashab-ı Suffe'nin başlarında durup
hallerine bakmışlar, fakirliklerini çektikleri zahmeti görmüşlerdi. Kalblerini ferahlandırmak için buyurdular ki: mendub.com "Ey Ashab-ı Suffe! Size müjdeler olsun ki her kim şu sizin bulunduğunuz hal üzere ve bulunduğu halden razı olarak bana kavuşursa o benim refiklerimden (arkadaşlarımdan)dır."

İşte bu ayet-i kerime bunlar dolayısıyla nazil olmuştur. Fakat hükmü umumidir. Allâh rızası için nöbet bekleyen veya Allâh rızası için ilim öğrenen veya Allâh rızası için Allâh yolundaki hizmetlere kendisini vakfeden ve bu halde malı mülkü olmayan, muhtaç olduğu halde nafakasını kazanmağa vakit bulamayan veya yetişemeyen Müslüman fakirler bu ayetin hükmüne girer. Bunlar da infak ve sadakaların verileceği en güzel yerlerdir.

Bilhassa bu yerlere ve herhangi bir hayır yaparsanız Allâhü Teâlâ muhakkak onu bilir, ecir ve mükafatını zayi etmez.

Oruç, mendub.com imsak (fecr-i sâdık) vaktinden, güneşin batımına kadarki süre içinde yeme, içme ve cinsel ilişkiden, ibadet niyetiyle uzak durmaktır. Yani oruç gündüz tutulur. Ramazan geceleri için hiçbir yasak söz konusu değildir. Dolayısıyla iftar ile sahur arasında yemek, içmek ve cinsel ilişkide bulunmak serbesttir. Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmaktadır: mendub.com “Oruç gecesinde kadınlarınıza yaklaşmak size helal kılındı. Onlar, size örtüdürler, siz de onlara örtüsünüz.” (Bakara 2/187)

Vakti içinde kurbanı kesmeyip kıymati sadaka olarak verilse kurban eda edilmiş olmaz.

Zengin olan kimseler mendub.com kurban kesmeyip kurbanın kesileceği vakti geçirseler, kurbanın kıymetini sadaka olarak vermeleri lazım gelir.

Lakin fakirler ve kurban nezreden (adayan) kimseler, aldıkları kurbanı kesmeyip vakti geçerse kurbanın kendisini sadaka olarak vermek vacib olur.

Fıtır sadakası (fıtra) ve mendub.com kurban vacib olduktan sonra mal zayi olsa (sahibi fakir düşsse) ömrü içinde bunları eda etmedikçe bunlar kendisinden sakıt olmaz. Ya kıymetlerini veya aynını (kurbanın kendisini) sadaka vermesi vacib olur.

Nisaba malik (zengin) olan çocuk için velisinin çocuğun malından kurban kesmesi lazımdır.

Fıtır Sadakası; mendub.com Ramazan ayının sonuna erişen, temel ihtiyaçlarının ve borçlarının dışında en az nisap miktarı (80.18 gr altın veya onun değerinde para) mala sahip olan her müslümanın kendisi ve bakmakla yükümlü oldukları kimseler için vermesi gereken vacip bir sadakadır. Buna kısaca “fitre” de denilir.
İhtiyacı olan eşyadan ve borçlarından fazla olarak, zekât nisabı kadar malı, parası bulunan Müslümanın fıtra vermesi vacip olur. Fıtra, zekât alması, haram olur. Fıtra nisabına katılacak malın ticaret için olması şart olmadığı gibi, elinde bir yıl kalmış olması da gerekmez. Nisaba malik değilse fıtra vermesi vacip olmaz, fakat vermesi iyidir.

Fitre, hicretin ikinci yılında meşru kılınmıştır. Bu bir yardımlaşma olup, orucun kabulüne, ölüm sırasındaki sıkıntılardan ve kabir azabından kurtuluşa bir vesiledir.
Fitre Ramazan Bayramı'nın birinci günü sabah vaktinin girmesi ile vacip olursa da bundan birkaç gün önce, hatta bir kaç ay veya yıl önce de verilebilir. Bayramdan sonraya bırakılması uygun değildir. Böylece yoksullar bayramdan önce ihtiyaçlarını karşılamış olurlar.

Hadislerde fitrenin buğday, arpa, hurma ve kuru üzüm cinsinden verileceği belirtilmiştir. Bu gıda maddelerinin kendileri verilebileceği gibi para olarak değerleri de verilebilir. Hangisi fakirin yararına ise onu vermek daha uygundur.

Kişi fitreyi bizzat kendisi verebileceği gibi, vekaleten bir başkası ile de kendi adına verebilir.

Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki:
mendub.com “Ramazan orucu, gökle yer arasında durur. Sadaka-i fıtr verilince yükselir.”
[Ebu Hafs]

 “Sadaka-i fıtr, oruçlunun, uygunsuz sözlerinden hâsıl olan günahları temizler.”
[Beyheki]

mendub.com “Sadaka-i fıtr, zenginlerinize bir tezkiyedir. Fakirleriniz de verirse, Allahü teâlâ onlara daha çoğunu verir.” [Ebu Davud] Tezkiye, temize çıkarma, temizleme demektir.

“Sadaka-i fıtrı, küçük büyük, zengin fakir herkesin vermesi gerekir.”
[Ebu Davud]

Diğer üç mezhepte, bir günlük yiyeceği olanın fıtra vermesi farzdır.

Dinen zengin olmayan herkes, fıtra, zekât alabilir. Sadaka-i fıtr, Ramazan-ı şerîfte verilir. Ramazandan önce ve bayramdan sonra da vermek caizse de, bayram namazından önce verilmiş olması daha çok sevaptır. Şafii’de Ramazandan önce verilmez. Bayramdan sonraya da bırakılmaz. Hastalık gibi herhangi bir özürden dolayı oruç tutamayan kimsenin de, zenginse fıtra vermesi gerekir.

Fitre, zekatın verileceği yerleri belirten Tevbe sûresi, 60. âyetten sekiz gurup insana verilir. Ana babaya, dedeye, büyük anneye, evlâda, toruna, hanıma ve kâfire fıtra verilmez. Fakir olmak şartıyla geline, damada, kayınvalideye, kayınpedere, kayınbiradere, üvey çocuğa fıtra verilir. Hala, amca, dayı, teyze gibi akrabaya fıtra vermek daha çok sevap olur. İmameyne göre, borçlu ve fakir kimseye, hanımı fıtra verebilir. [Mevkufat]

Fıtra olarak; 1750 gr buğday veya buğday unu, 3,5 kilo arpa, hurma veya kuru üzüm verilir. Bunların kıymeti kadar altın veya gümüş de verilebilir.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurdu: mendub.com 'Sadaka veya zekat mala karışırsa (yani verilmezse) muhakkak o malı ifsad eder, bozar.' Bu hadis-i şeriften iki mana anlaşılır.

Birincisi, bir malın sadakası verilmez ve içinde bırakılırsa o sadaka malı helak eder, malın telefine sebep olur. Şu hadis-i şerifde bu manaya şehadet eder. "Karada ve denizde mal, ancak zekatın verilmemesi sebebiyle telef olur."

İkinci mana ise, bir kişi muhtaç olmadığı halde zekatı alır ve onu malının içine koyarsa, o zekat o malı helak eder.

Zekâtlarını vermeyenlere nasıl bir azab edileceği şu hadîs-i şerîfte bildirilmiştir:
Kim ki Allâhü Teâlâ kendisine mal verir de, o malın zekâtını vermezse, kıyâmet gününde zekâtı verilmeyen mal, sahibi için çok zehirli erkek bir yılan suretine konulur. Bunun iki gözü üstünde (vahşet alameti olarak) iki nokta vardır. Bu azgın yılan, kıyâmet gününde mal sahibinin boynuna gerdanlık yapılır. Sonra yılan ağzı ile sahibinin çenesini iki tarafından yakalar ve “Ben senin dünyada çok sevdiğin malınım, ben senin hazinenim.” der.

Sonra Resûlullah (s.a.v.) şu âyeti okudular:
mendub.com “Allâh’ın fazlından kendilerine bahşettiği şeyde (Allah yolunda harcamak hususunda) cimrilik edenler, zannetmesinler ki bu hareketleri kendileri için hayırdır. Hayır, o, onlar için bir şerdir, yarın kıyâmet günü o kıskandıkları mal boyunlarına dolanacak. Kaldı ki göklerin ve yerin mîrâsı hep Allâh'ındır ve Allah her ne yaparsanız haberdârdır.” (Âl-i İmrân Sûresi, âyet 180)

Kim zekatı vermezse Allâhü Teâlâ onu afiyetten mahrum bırakır.

Kim duayı terk ederse Allâhü Teâlâ onu icabetten mahrum bırakır.

Kim namazı hafife alırsa Allâhü Teâlâ ölüm anında onu, mendub.com "La ilahe illallah muhammedün resûlullâh" kelime-i tevhidini söylemekten mahrum bırakır. Allâhü Teâlâ bizleri bunlardan muhafaza etsin.

Dalalete düşen (inancı ve ameli bozulmuş) birini irşad etmek (en büyük) sadakadır.

mendub.com Mü'minlere eziyet veren bir şeyi yoldan kaldırmak sadakadır.

Kekeme birinin meramını anlatmasına yardımcı olmak sadakadır.

Sadaka niyetiyle okunan tesbih (sübhanallah), tehlil (la ilahe illallah) ve tekbir (Allâhü ekber) için de sadaka sevabı yazılır.

Harama düşmemek için hanımıyla beraber olmak sadakadır.

Hayvanına bir şey yüklemek veya indirmek isteyen birine yardım etmek sadakadır.

Güzel bir söz sadakadır. Bir Müslüman'ın kardeşinin yüzüne tebessüm etmesi sadakadır.

Namaz için atılan her adım sadakadır.

mendub.com Kişinin kendisi ve ailesi için yaptığı harcama sadakadır.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) "Müslüman bir kimse, sevabını Allâh'tan ümid ederek ailesine harcamada bulunursa, bu onun için sadaka olur." buyurmuştur.

Misagirine ve onun bineğine yapmış olduğu harcamaları sadakadır.

Bir ağaç dikse veya ekin ekse de ondan insanlar ve diğer canlılar yeseler, o kimse için sadaka olur.

Su kanalı açmak veya insanların su içebilmeleri için bir kuyu kazdırmak veya bir çeşme yaptırmak sadakadır.

Menfaat veren bir ilim öğretmek de sadakadır. Mescit bina etmek, Mushaf (Kurân-ı kerim) vakfetmek, vefatından sonra kendisi için istiğfar edilecek bir evlat bırakmak sadakadır.

mendub.com Müslümanlar için istiğfar etmek (Allâh'tan aflarını istemek) sadakadır.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.)'e salavat okumak sadakadır. İki kişi arasında adaletle hükmetmek sadakadır. İki kişinin arasında adaletle hükmetmek sadakadır. İki kişinin arasını ıslah etmek, düzeltmek sadakadır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) "Sadakanın en faziletlisi iki kişinin arasını islah etmek (barıştırmak)tir." buyurmuştur.

Bunları ibadet niyetiyle yaparsa ibadet olur, bu niyetle yapmazsa ibadet olmaz.

1. mendub.com Kurban edilecek hayvanı kurban günlerinden evvel alıp beslemek.
2. mendub.com Kesileceği yere hürmet ile götürmek.
3. mendub.com Becerebiliyorsa kendisi kesmek.
4. mendub.com Kesemiyorsa ehil bir kimseyi vekiy edip kesilirken kendisi hazır bulunmak.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyurdular ki: mendub.com "Ey Fatıma, kalk ve kurbanın kesilmesine şahid ol. Zira kanından ilk damlası yere düştüğünde işlediğin her bir günahın af ve mağfiret olunur. Ve 'İnne salati ve nüsüki ve mahyaye ve memati lillahi rabbi'l-alemine la şerike leh.' duasını oku."

5. mendub.com Bıçağın, büyük ve keskin olması.
6. mendub.com Kurbanın iki şah damarı ile yemek ve nefes borusunu kesmek.
7. mendub.com Hayvan ölmeden derisini yüzmemek.
8. mendub.com Kurbanı keserken aza (organ)ları ve parçaları mukabilinde kendi vücudunun ve bütün azalarının cehennemden azad olmasına niyet etmek.