Medih ve zem karşısında insanlar dört kısımdır.
Birinci kısım: Medh sebebiyle memnun olur ve medhedene (övene) teşekkür eder. Zem karşısında da öfkelenir ve zemmedene (kötüleyene) karşı kin besler. Ona aynı şekilde mukabele eder ve aynı şekilde mukabele etmek ister. Bu kısım, insanların çoğunun içinde olduğu durumdur.

İkinci kısım: Zemmeden kimseye içinden kızar, fakat ona karşı aynı şekilde mukabele etmekten elini ve dilini tutar. Medhedene karşı içinde sevgi olur, memnuniyet duyar. Fakat sevincini ve memnuniyetini belli etmez. Bu da bir noksanlktır, fakat birinciye göre kamil bir durumdur.

Üçüncü kısım: Bu, kemal derecesinin başıdır. Medhedilmek ile zemmedilmek onun için farksızdır. Zemmolunmak onu üzmez, medholunmak da onu sevindirmez.
Bu kısmın alametleri: Medheden kimsenin ihtiyaçlarını karşılamak için gösterdiği arzu ve gayreti, zemmeden için de göstermek, medhedenin ölümüne üzüldüğü kadar zemmedeninikine de üzülmek, bir musibete uğradıkları zaman ikisine de aynı derecede üzülmek, bir musibete uğradıkları zaman ikisini de aynı derecede üzülmek, bir kusur işledikleri zaman zemmedenin kusurunu medhedeninkinden daha büyük görmemektir. Medheden yanında uzun müddet kaldığı zaman, bundan bir rahatsızlık duymadığı gibi zemmedenin kalmasından da rahatsızlık duymamaktır.

Dördüncü kısım: Medhi çirkin görür ve medhedenden hoşlanmaz. Çünkü onun kendisi aleyhinde bir fitne olduğunu ve kendisine zarar vereceğini bilir. kendini zemmedeni de sever. Çünkü o kendine ayıplarını bildirip, doğruyu gösterir.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Tevazu'un başı, iyilik ve takva ile anılmayı çirkin görmen (onlardan hoşlanmaman)dır." buyurmuştur.

İmam-ı Gazali hazretleri, der ki: Bizim gibilerin en son ulaşabileceği ikimci kısımdır. Yani medhe sevindiğini ve zemme üzüldüğünü gizlemek, sözü ve hareketleri ile dışarıya bildirmemeye çalışmaktır. Fakat alametlerine baktığımız zaman bu kısımda olamadığımızı fark ederiz. Çünkü biz, ihtiyaçlarını görmekte, ikramda bulunmakta medhedeni semmeden üzerine tercih ederiz.

1. mendub.com Kişinin nezrettiği, adadığı kurbanını kendisi, usulü (anası-babası, dedesi), füru'u (çocukları, torunları) ve arabalarından nafakası üzerine lazım olanların yemesi caiz olmadığı gibi zimmilere (gayr-i müslimlere) ve zenginlere yedirmek de caiz olmaz.

2. mendub.com Kişinin hayatta iken ettiği vasiyeti üzerine, öldükten sonra malının üçte birinden kesilen kurbanı varisleri yiyemezler, zenginlere de yediremezler. Ancak fakirlere verirler. Varislerin kendiliklerinden kesiverdikleri kurban yenir ve yedirilir. Zire bir kimse kurban kesse ve sevabını ölüye bağışlasa, kendi kurbanı gibi yer ve başkasına yedirir.

Bur kimse üzerine vacib olan kurbanını kesmeye niyet etse ve sevabını ölüye bağışlasa, kurban borcunu ödemiş olur, sevabı da ölüye ulaşır.

3. mendub.com Sabinin (büluğ çağına gelmemiş çocuğun) malından kesilen kurbandan sabi yer. Kalan et, sabi için (elbise gibi) kendisiyle faydalanılan bir şey ile değiştirilebilir.

Kurbanı kesmezden evvel sağ ve diri olduğu bilinirse -kestikten sonra kanı çıkmasa ve vücudu kımıldamasa bile- kesilmekle helal olur.

Kesilmeden evvel diriliği bilinmediği taktirde kan çıkar veya hareket ederse yenir. Kanı çıkmaz ve hareket de görünmez ise yenmez.

Bazı alimlere göre keserken kurbanın ağzını ve gözünü yumması, tüyünü kaldırması ve bacağını çekmesi dirilik alametidir. Bunların aksi, yani ağzının ve gözünün açık kalması, tüylerini kaldıramaması ve bacağını oynatamaması ölüm alametidir.

Bir hayvanın, boğazını kesmek suretiyle öldüğü bilinmedikçe eti yenmez.

Faydası olmayan şeyleri konuşarak vakit zayi edilmemelidir. İnsan ömrünü nerede harcadığından hesaba çekilecektir. Zira o hayırlı olanı kötü olan ile değiştirmiş olur. Çünkü boşa geçirdiği zamanlarda Allâhü Teâlâ'yı zikretseydi veya sükut edip tefekkür ile meşgul olsaydı elbette büyük derecelere nail olurdu.

Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) buyurdular ki; mendub.com "Kişinin malayaniyi (faydasız şeyleri) terk etmesi, onun müslümanlığının güzelliğindendir."

Fazla konuşmak, tekrarında fayda olmayan şeyleni tekrar etmek ve lüzumundan fazla konuşmaktır. Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) buyurdular ki: "Dilinin fazla konuşmaktan tutan ve malının fazlasını infak eden kimseye müjdeler olsun."

Bilal bin Haris (r.a.), Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.)'in şöyle buyurduğunu rivayet eder:
mendub.com Bir kimse ulaşacağı makamı düşünmeden Allâh'ın razı olduğu bir kelimeyi konuşur, Allâh onun için bu konuşmasına mukabil Allâh'a kavuşacağı güne kadar rızasını yazar. Bir kimse ulaşacağı makamı düşünmeden Allâh'ın gazaplandığı bir kemileyi konuşur ve Allâh ona kıyamete kadar gazabını yazar."

Tabiin'in büyüklerinden Hz. Alkame 'r.a.) şöyle derdi: Nice söylenecek söz ve hadis-i şerif var ama Bilal bin Haris'in rivayet ettiği hadis-i şerif beni ondan men etti.

Sami Efendi Hazetleri kurban keserken çok hassas davranırlardı. Bir çukura iki kurban kestirmezlerdi. hayvanın gözünü bağlatırlardı. Hayvanı kesileceği yere iterek kakarak sürükletmezler, kucağa alınarak rıfk ve mülayemetle götürülmesini isterlerdi. keserken bıçağın keskin olmasına dikkat ederlerdi. Hayvana eziyet vermeyecek şekilde güzelce kesilmesini ve kanın iyice boşalmasını arzu ederlerdi. Kurban kesilirken oturmaz, hayvanın kanı tamamen akıncaya kadar ayakta beklerlerdi.


Çünkü kurban da diğerleri gibi şuurla ifa edilmesi gereken bir ibadettir. mendub.com Allâh'a tazimin, verdiği nimetlere şükrün ve O'nun yolunda fedakarlığın bir ifadesidir. Allâhü Teâlâ, hayvanı insanın istifadesi için yaratmıştır. Etinden, sütünden, derisinden, yününden, hasılı her şeyinden faydalanılan bu nimet, Allâh'ın kullarına ikramıdır.

İnsani olarak bir bardak su ikram edene teşekkür etmek mecburiyetindeyiz. O halde bizlere sayısız nimetler ihsan etmesi sebebiyle mendub.com Allâh'a daima şükür halinde bulunarak istifadimize takdim edilen bu mübarek hayvanları kurban ederken de nezaketli, merhametli ve şefkatli davranmalıyız.

mendub.com Eti yenen kara hayvanlarının etlerinin helal olması için, usûlüne uygun olarak kesilmesi gerekir. Usûlüne uygun kesim, Hanefilere göre besmele çekilerek, hayvanın nefes ve yemek boruları ile şah damarının veya iki şah damarından birinin kesilmesi şeklinde yapılır. Besmelenin kasten terk edilmesi hâlinde kesilen hayvanın eti Hanefilere göre haram olur. Ama unutarak terk edilirse helâldir. Şâfiîler besmelenin kasten terkedilmesi halinde de etin yenilebileceği görüşündedirler (Nevevî, el-Mecmû, VIII, 412 vd.).

Sığır, manda, koyun ve keçi cinsinden hayvanlar yatırılıp çenelerinin hemen altından boğazlanmak suretiyle (zebh), deve ise göğsünün hemen üzerinden kesilir (nahr) ve hayvanın kanının iyice akması için bir süre beklenilir. Kesimden önce bıçak ve benzeri kesici âletlerin hayvanın gözünden uzak bir yerde bilenmeleri sünnettir. Hayvanlardan biri, diğerinin gözü önünde kesilmemelidir (Kâsânî, Bedâiü's-Sanâi', V, 41).

Kesilecek hayvanları kıbleye döndürerek kesmek sünnettir. Hayvanın canı çıkmadan boynunu kırmak, derisini yüzmek, bir uzvunu koparmak veya tüyünü yolmak gibi hayvanın acısını arttıracak işlerden kaçınılmalıdır. Hayvanın, kesim esnasında canlı olması kaydı ile, acıyı azaltmak maksadı ile düşük voltajlı elektrik şokuna tabi tutulmasında sakınca yoktur.

Tavuk ve hindi kesimlerinde kullanılan otomatik kesim makinesini çalıştıran kişinin, düğmeye basarken besmele çekmesi halinde o seride kesilecek bütün hayvanlar besmele ile kesilmiş sayılır.

Annenin çocuğunu emzirmesi sünnettir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Çocuk için anasının sütünden daha hayırlı süt yoktur." buyurmuştur.

Ana baba, yeni doğan çocuğun ağlamasından rahatsız olmamalı. Çünkü çocuğun ağlaması; zikir, tehlil ve Allâh'ı hamd, ana babası için de dua ve istiğfardır.

Ana baba çocuk konuşmaya başladığı zaman önce, yedi defa tekrar ederek kelime-i tevhidi (La ilahe illallah) öğretir.

Yedi yaşına geldiği zaman namaz kılmasını söyler, on yaşına geldiği zaman, namaz kılmıyorsa (hafifçe) vurur. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Çocuklarınız yedi yaşına geldikleri zaman namaz kılmalarını emredin. On yaşına geldikleri zaman da (namaz mılmazlarsa hafifçe) vurunuz." buyurmuştur.

On yaşına geliği zaman yatağını ayırmalı. onlara merhamet ve lütufla muamele etmeli. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) "Bir kimsenin ailesinin; çoluk çocuğunun ihtiyaçlarını karşılaması Allâhü Teâlâ'nın gadabını söndürür, kişinin sevab ve derecelerini arttırır." buyurmuştur.

Çocuğun yaramazlığına üzülmemelidir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Çocuğun küçüklüğündeki yaramazlığı, büyüdüğü zaman aklının ziyade (çok zeki ve akıllı) olacağına alamettir." buyurmuştur.

Çocukları şefkat ve merhametle öpmeli. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) "Çocuklarınızı çok öpünüz. Çünkü sizin her öpmenize karşılık cennette bir derece vardır." buyurmuştur.

Sahabeden akra' (r.a.), Peygamber Efendimiz (s.a.v.)'i, torunu hz. Hasan'ı öperken görünce 'Benim on tane evladım var, onlardan hiçbirini öpmedim.' dedi. Bunun üzerine Peygamber Efendimiz (s.a.v.) mendub.com "Merhamet etmeyene merhamed olunmaz." buyurdu.

Hayvanı kesecek kimsenin, akıl ve temyiz gücüne sahip, Müslüman veya Ehl-i Kitap olması gerekir. Putperest, ateşperest, ateist ve mürtedlerin kestikleri hayvanların eti yenmez. Ehl-i Kitap olduğu bilinen kimse kesim yaparken Allah’tan başkasının adını anmamalıdır. Zira ayette mendub.com Allah’tan başkası adına kesilmemesi şartı getirilmiştir.

Kesim yapan kimsenin ergenlik çağına gelmiş olması şart değildir. Mümeyyiz olan, yani yaptığını ve söylediğini bilen çocuğun kestiği helaldir. Hayvanı kesen kimsenin kadın veya erkek olması fark etmediği gibi, temiz, cünüp, veya hayızlı olması arasında da bir fark yoktur; hepsinin kestiği yenir.

mendub.com Esas olarak kurban namazı diye bir namaz yoktur. Ancak kişi nafile namaz kılınması mekruh olmayan bir vakitte, sebepli veya sebepsiz dilediği kadar nafile namaz kılabilir. Kurban kesen kişi de böyle bir ibadeti yapma imkânına kavuştuğu için Allah‟ın verdiği nimete şükür olarak -bu namazın dinî bir gereklilik olduğu inancı veya kanaati olmamak kaydıyla- iki rekât nafile namazı kılabilir.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.). tembellikten Allâh'a sığınmış: mendub.com "Allâh'ım tembellikten ve aşırı yaşlılıktan sana sığınırım." buyurmuşlardır. Tembellik; gücü kudreti olmakla beraber yapması gereken şeyi te'hir etmek, geciktirmek veya hayırlı şeylere teşebbüs etmemektir.

Hz. enes (r.a.)'ın rivayet ettiği bir hadis-i şerifte ise şöyle buyurulmuştur: "Allâh'ım, acizlikten ve tembellikten sana sığınırım."

Tembelliğin tedavisi; gayretli ve çalışkan kimselerle arkadaşlık etmek, tembellerden uzak durmaktır.

Tembellik; fasıklarla, yağcılarla ve dinde zayıf olanlarla arkadaşlık etmekten uzak durmakla da tedavi edilebilir.

Bir kişiyi bilmek için, onun arkadaşına bak. Çünkü arkadaş, arkadaşına uyar. Eğer hayırlı bir kimse ise ona hemen yaklaş, hidayete erersin. Eğer şerli ise ondan hemen uzaklaş. Allâhü Teâlâ şöyle buyurmaktadır? "...O kimseye itaat etme (uyma) ki kalbini zikrimizden ğafil bırakmışız, hevasının (keyfinin) ardına düşmüş ve işi, haddini aşmak olmuştur." (Kehf suresi, ayet 28) Çünkü onların hali insana sirayet eder.

Tembellerle arkadaşlık etme, çünkü nice iyi ahlaklılar ahlakı bozuk olanlarla arkadaşlık yüzünden bozulmuştur. tıpkı bir ateş korunun küle konulduğu zaman sönmesi gibi akıllı akılsızın yanında sür'atle bozulur.

Resûlullâh Efendimiz (s.a.v.) bir hadis-i şerifte şöyle buyurdular: mendub.com "Kuvvetli mü'min, zayıf mü'minden hayırlıdır." Zayıflık, taatte, amelde kuvvetli ve dinde salabet (metanet ve kuvvet) sahibi olanlarla arkadaşlık ederek tedavi edilir.

mendub.com Namaz kılmanın mekruh olduğu vakitlerde tavaf yapılabilir, bunun hiçbir sakıncası yoktur (Nevevî, el-Mecmu, VIII, 79). Ancak Hanefîlere göre bu tavafın namazını söz konusu vakitte kılmak mekruhtur.